Minister Piet Hein Donner (CDA) van Sociale Zaken stort zich op de knelpunten van de arbeidsmarkt. Hij wil voorkomen dat het krimpende arbeidsaanbod door de vergrijzing zich vertaalt in een krimpende economie.
De zoektocht naar oplossingen voor hogere arbeidsdeelname van ouderen, gedeeltelijk arbeidsongeschikten en vrouwen wordt volgens Donner belemmerd door het ontslagrecht, dat de kansen op een vaste baan voor deze groepen in de weg staat. Daarom moeten de extra inspanningen om meer mensen aan het werk te krijgen, gepaard gaan met ontstopping van het ontslagrecht.
Wanneer behandelt het parlement de participatie/ontslagwet?
‘Het is de inzet van het kabinet om gebruik te maken van de conjunctuurgolf om te komen tot een structureel hogere participatie. Dan moet je niet jaren praten, maar zo snel mogelijk handelen. Zo mogelijk voor het eind van het jaar een besluitvorming van het parlement. Die gaat niet alleen over ontslag, maar over een algehele modernisering van de arbeidsovereenkomst met elementen als gesubsidieerd werk, de positie van ouderen, loonkostensubsidies en scholing.’
De vakbeweging voelt zich bedonderd door die koppeling.
‘Dat is onterecht. Ik heb er nooit een misverstand over laten bestaan dat het participatievraagstuk en verandering van het ontslagrecht samenhangen.’
Men zegt dat die 200.000 participatiebanen er toch wel komen met de krapte op de arbeidsmarkt.
‘Dan wordt op een zeer kwalijke wijze de werkelijkheid geweld aangedaan. Ik constateer dat er veel vacatures zijn maar dat er desondanks ruim anderhalf miljoen mensen langs de kant staan. Gemeenten kunnen nu al loonkostensubsidie geven en het UWV kan een werkloze een bepaalde periode subsidiëren, maar toch blijft het probleem bestaan.’
Werkgevers klagen over de hoge ontslagvergoeding voor ouderen.
‘Aan die problematiek komen wij tegemoet. Als een bedrijf een oudere na een participatiebaan in vaste dienst neemt en er daarna toch reden is voor ontslag, dan neem ik de extra kosten als gevolg van de leeftijdsfactor voor ouderen (van een halve tot een heel maandsalaris extra) voor mijn rekening.’
Volgens tegenstanders tast de afschaffing van de preventieve toets door het CWI of de kantonrechter de rechtsbescherming aan.
‘Zij schetsen een verkeerd beeld van de werkelijkheid. Nu al wordt 95% van alle verzoeken tot ontslag gehonoreerd. De factor gaat het er bij de rechter niet om of het ontslag gegrond is, maar hoe hoog de ontslagvergoeding wordt. In het kabinetsvoorstel staat die straks vast, waardoor er minder onzekerheid voor werkgevers én werknemers is. Werknemers kunnen nog steeds naar de rechter, als zij vinden dat zij onterecht zijn ontslagen. Werkgevers moeten dan nog steeds een goed verhaal hebben.’
Kan de CWI-route onder het mom ‘bedrijfseconomisch ontslag’ worden misbruikt om gratis personeel te ontslaan?
‘Dat is een fundamenteel dilemma. Er moeten andere waarborgen komen, zodat er geen oneigenlijk gebruik van kan worden gemaakt. Aan de ene kant is het bedrijfseconomisch ontslag juist om bedrijven in een financieel krappe situatie niet op te zadelen met grote betalingen waardoor ze in extra moeilijkheden komen. Aan de andere kant mag niet iedere reorganisatie leiden tot bedrijfseconomisch ontslag. Ik zie het punt van de vakbeweging. Net als haar argument dat het afsluiten van sociale plannen mogelijk moet blijven. ’
Flexwerkers krijgen pas na meer dan drie tijdelijke contracten recht op een vergoeding. De vakbeweging noemt dat nogal karig.
‘Daar wil ik naar kijken. Maar alleen als we het erover eens zijn dat het ontslag soepeler wordt. Ik heb er moeite mee dat de vakbeweging zegt: ik ga te ver met verandering van het arbeidsovereenkomstenrecht en op dit punt van flexwerkers ga ik niet ver genoeg. En dat dan de conclusie is: doe maar niks. Er is nu een te groot verschil tussen tijdelijke en vaste werknemers.’
Hoe wilt u scholing regelen?
‘In de wet komt — dat is uniek in de wereld — een verplichting. Tegen werkgevers zeggen wij: Gij zult scholen. En tegen werknemers: Gij hebt u te scholen. Dat betekent ook scholing die gericht is op werk buiten het bedrijf, want dat is in het algemeen belang. Een soepeler ontslagrecht is positief voor de scholingsbereidheid van werknemers. De oudere werknemer zegt nu: “Ik kan niet ontslagen worden, waarom zou ik me ontwikkelen?”’
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft weinig vertrouwen in het economisch effect van scholing.
‘Dat klopt. Maar tegelijkertijd krijg ik het ene na het andere rapport waarin staat dat er een kloof is tussen scholing en de arbeidsmarkt of dat de vaardigheden van werknemers niet op peil zijn. Het technisch niveau van werknemers moet meekomen. Ik weet bijvoorbeeld zelf niet wat ik straks moet na mijn ministerschap, gegeven mijn gebrekkige kennis van de computer. Het opvijzelen van dat soort vaardigheden wordt niet precies in de CPB-modellen weergegeven, maar het gezonde verstand zegt dat het beter is mensen te scholen.’
Bron: FD
